“En jong, wat zijn veel verzetshelden jong gebleven,” klonk het in de middag van 4 mei in de Duinzichtkerk

“En jong, wat zijn veel verzetshelden jong gebleven,” klonk het in de middag van 4 mei in de Duinzichtkerk: verzetswerk is nogal gevaarlijk voor wie dat doet. Over Boy Ecury bijvoorbeeld, slechts 22 geworden, ging het in een bijeenkomst over mensen uit de toenmalige koloniën die actief waren in het Nederlandse verzet. Wat motiveerde deze zwarte verzetshelden? En: wat kunnen wij vandaag nog leren van George Maduro, Evy Poetiray, Boy Ecury, Leo Lashley en Anton de Kom?

Sabotage
Neem Secundo Jorge Adalberto Ecuri, doorgaans Boy genoemd: Oranjestad 24 april 1922-Waalsdorpervlakte 6 november 1944. Kwam naar Nederland om te studeren in Delft en leerde daar zijn Curaçaose medestudent Louis Louis de Lannoy kennen met wie hij eigenlijk meteen na het begin van de Tweede Wereldoorlog in het gewapende verzet betrokken raakte, introduceerde kerkelijk werker van de Duinzichtkerk Erwin de Fouw hem. Sabotage, treinen laten ontsporen, wapendepots van de bezetter aanvallen en die wapens doorgeven aan andere verzetsgroepen. Van 1940 tot 1944 vatte De Fouw samen “en dan zou je denken, dan ben je er bijna, en dat was dus niet zo.” Want De Lannoy werd verraden en opgepakt in Utrecht. “Ecury heeft nog geprobeerd hem te bevrijden, maar dat is mislukt en De Lannoy werd gefusilleerd.”

Onderduikadressen
Hun verzetswerk speelde zich vooral af in de omgeving van Den Haag, in het Westland maar ook in de buurt van Tilburg. Ecury kwam uiteindelijk te wonen in Oosterwijk van waaruit hij met De Lannoy ook Joden heeft laten onderduiken en aan onderduikadressen heeft geholpen. “Dus die jongen wordt ook een beetje als een Brabantse verzetsheld gezien.” Als goed Rooms-Katholiek ging hij naar de mis. Ook op 5 november 1944 in Rotterdam waar Cornelis Witter, een kennis, hem verraadde. “Of die ook in het verzet zat, weten we niet,” zei De Fouw, “maar hij heeft er in ieder geval voor gezorgd dat Ecury gearresteerd werd. Hij werd meteen naar Den Haag, naar Scheveningen gebracht, naar het Oranje Hotel en is de volgende dag gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte.”

Bagatelliserend
“Wat ik zo indrukwekkend vind,” gaf De Fouw zijn gehoor mee, “is dat hele jonge mensen vanuit hun gevoel iets aan onrecht willen doen.” Dat is opmerkelijk, want is hen door het kolonialisme ook onrecht aangedaan.  “Daar doen wij Nederlanders nog weleens wat bagatelliserend over, maar we komen toch steeds meer tot het besef dat er een hele lange periode van onderdrukking is geweest. Voor sommige mensen viel daar misschien best mee te leven in bepaalde periodes, maar het laat onverlet dat er onderdrukking is geweest. Als je opgroeit in Suriname, of op de Antillen, of in Indonesië, dan heb je weet van wat rechtvaardig is en wat niet. En dan is het des te indrukwekkender dat je toch de kant kiest van die Nederlanders die nu zelf dat lot ondergaan als jij.”

Overmoed
Hoe kom je in het verzet terecht, vroegen sommige deelnemers aan de gesprekken die volgden op de introducties van de zwarte verzetshelden zich af. Is het jeugdige overmoed of raak je er langzaam bij betrokken en kun je op een gegeven moment niet meer terug? En waarom zou je als iemand van kleur je verzetten tegen een bezetter van een land dat het jouwe niet is; een land waarvan de inwoners je er liever niet zien en dat ook telkens weer onaangenaam laten blijken. Misschien stap je erover heen zoals de praktijk leert van mensen van kleur in de zorg, klonk het.

NSB’ers
Voor de Surinaams/Nederlandse oogarts Leo Lahsley was dat geen vraag. “Ik doe het wèl,” moet hij hebben gezegd volgens Karin Siegmann die hem in de Duinzichtkerk introduceerde. Na de oorlog had hij “een best hoge functie in het nieuwe gemeentebestuur in Rotterdam. Maar hij werd uit de functie gewerkt omdat hij een man van kleur was. Voormalige NSB’ers mochten wel een hoge functie hebben. Als iemand die niet tegen onrecht kon en nu persoonlijk gediscrimineerd werd, vertrok hij naar Curaçao en daarna naar Suriname en kwam pas toen hij ziek was terug naar Nederland.”

Posthuum
Boy Ecury kreeg postuum het Verzetsheldenkruis.  In Oosterwijk is een straat naar hem vernoemd en een boulevard op Aruba waar hij herbegraven is en waar ook een standbeeld van hem staat. Zijn neef Ted Schouten maakte in 1985 een documentaire over hem en in 2003 met Frans Weisz een film. En naar verzetsheld George Maduro werd een heel park genoemd. Op het plein voor Madurodam kwamen dit jaar voor de tiende keer kinderen samen voor de Nationale Kinderherdenking.  Daar werd niet alleen stilgestaan bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, maar ook bij de vele conflicten die wereldwijd nog steeds plaatsvinden én de rol die kinderen kunnen spelen in het behoud van vrijheid. Hùn vrijheid, klonk het meer dan eens.

Gevolgen
“Vrijheid is een werkwoord,” gaf presentator Klaas van Kruistum zijn gehoor mee. “Je moet er wat voor doen zoals luisteren en naar anderen omkijken.” Vrijheid kan niet bestaat zonder lessen uit het verleden, klonk het ook. En een variant daarop: “Je begrijpt het heden als je weet wat er in het verleden is gebeurd.” De onvermijdelijke vraag klonk ook op het plein voor Madurodam: wat zou jij doen als het hier nu oorlog zou zijn? “Lastig om dat nu te zeggen,” zei een van de deelnemers aan de bijeenkomst in de Duinzichtkerk eerder. “Want die keuze heeft nu geen gevolgen.” “Vrijheid mis je pas als het er niet meer is,” benadrukte George Maduro Alvarez-Correa, de neef van George Maduro, in een gesprek met Van Kruistum. Speciaal voor het tienjarig jubilieum van de Nationale Kinderherdenking en 80 jaar vrijheid was hij naar Nederland gekomen. Pas op latere leeftijd begreep hij wat George Maduro heeft gedaan, bekende hij. Sindsdien zegt hij vrijheid niet meer als iets vanzelfsprekends te beschouwen.

Later knikte iedereen instemmend mee met de Jonge Stadsdichter Govert van de Velde toen die zijn hoop uitsprak voor nòg eens 80 jaar vrijheid erbij.

Bron: Eigen verslaggeving