Opnieuw demonstratie Black Lives Matter op Malieveld, maar wat willen betogers concreet bereiken?

Het protest in Den Haag was op het Malieveld
Het protest in Den Haag was op het Malieveld © ANP
DEN HAAG - Black Lives Matter gaat zaterdag opnieuw demonstreren op het Malieveld in Den Haag. Net als op 2 juni willen de deelnemers weer massaal hun stem laten horen. Maar wat wil de organisatie met de demonstratie nu eigenlijk concreet bereiken?
Black Lives Matter voert al bijna een maand actie. In heel de wereld gaan mensen de straat op om de dood van George Floyd te herdenken. De Amerikaan overleed in Minneapolis nadat een agent meer dan acht minuten op zijn keel zat. In Nederland waren er niet alleen demonstraties op het Malieveld, maar ook op sportpark De Vliet in Leiden en in onder meer Amsterdam en Rotterdam.
Waren de eerdere demonstraties vooral een steunbetuiging aan Floyd en een oproep tegen racisme in het algemeen, de organisatie heeft voor zaterdag een concreet doel gesteld. Het protest is gericht tegen een nieuwe wet die de regering in wil voeren die de politie ruimere bevoegdheden geeft om geweld te gebruiken. 'Politiegeweld moet begrensd worden, niet nog vrijer gemaakt worden', zo schrijft de organisatie.

Mitch Henriquez

Het gaat om een wetsvoorstel waarin wordt geregeld welk geweld opsporingsambtenaren, zoals politiemensen en marechaussees, mogen gebruiken. Het wetsvoorstel werd in 2016 al ingediend en was een reactie op het overlijden van Mitch Henriquez tijdens zijn arrestatie na het festival Night at the Park in 2015.
Met de nieuwe wet wordt het strafbaar als politieagenten de geweldsinstructie schenden. De politie mag als enige in Nederland geweld gebruiken, maar hier zitten wel voorwaarden aan. Minister Ferd Grapperhaus legde in een brief aan de Eerste Kamer uit waarom deze strafbaarstelling belangrijk is. 'Het gebruiken van geweld is normaliter niet toegestaan, terwijl we opsporingsambtenaren vragen om dit, indien noodzakelijk, wel te doen. De nieuwe strafbaarstelling biedt het openbaar ministerie, in het geval het vervolging van de betrokken opsporingsambtenaar aangewezen acht, een alternatief voor de bestaande geweldsdelicten als mishandeling en doodslag.'

'Overval of wildplassen'

De wet gaat gepaard met een nieuwe ambtsinstructie. Hierin wordt voor het eerst het gebruik van pepperspray, de nekklem en een stroomstootwapen geregeld en het is mogelijk dat deze de politie meer ruimte geeft om geweld te gebruiken. De Orde van Advocaten heeft in een advies al gepleit dat het voorstel aangepast moet worden, omdat er niet staat bij welke strafbare feiten de wapens gebruikt mogen worden. 'Als gevolg daarvan is het gebruik van pepperspray en een stroomstootwapen generiek toelaatbaar bij elke aanhouding, of het nu gaat om een overval of over wildplassen', zo laat de Orde van Advocaten weten. Die wil dan ook dat de ambtsinstructie wordt beperkt, 'bijvoorbeeld tot de gevallen waarbij de aan te houden persoon zich met geweld onttrekt aan de aanhouding.'
Het wetsvoorstel werd in 2018 door de Tweede Kamer aangenomen. Alleen Denk stemde tegen, alle overige politieke partijen waren voor het nieuwe wetsvoorstel en de nieuwe ambtsinstructie. Toch is de wet nog steeds niet aangenomen, deze moet ook nog worden goedgekeurd door de Eerste Kamer. Ook wordt de wet nog beoordeeld door de Raad van State. Dit is het belangrijkste adviesorgaan over de wet- en regelgeving in ons land. Het is niet bekend of de kritiek van de Orde van Advocaten, gesteund door diverse mensenrechtenorganisaties, is meegenomen in het uiteindelijke wetsvoorstel.

Begrensd worden

De regering wil dat de Eerste Kamer nog voor de zomervakantie over de nieuwe wet stemt, maar het is niet bekend wanneer de Raad van State met het advies komt, waardoor het mogelijk is dat de Eerste Kamer een beslissing moet nemen zonder te weten wat de Raad van State van de wet vindt. Black Lives Matter wil dat de nieuwe ambtsinstructie wordt afgewezen. 'Stop de invoering van de taser, verbied de nekklem, sta agenten niet toe om te schieten ter aanhouding. Politiegeweld moet begrensd worden, niet nog vrijer gemaakt worden.'
Daarnaast wil de organisatie dat als agenten betrokken zijn bij de dood van mensen, ze altijd voor de rechter komen. Het OM heeft zowel bij politieagenten als gewone burgers de vrijheid om af te zien van vervolging als ze van mening zijn dat iemand geen strafbare feiten heeft gepleegd. Mocht een agent rechtmatig geweld gebruiken en er komt dan iemand te overlijden dan kan dit voor het OM reden zijn om geen rechtszaak op te starten.

Onafhankelijke toetsing

Black Lives Matter pleit er voor dat niet het OM oordeelt over de vermeende strafbaarheid van agenten, maar dat de rechter dit altijd moet doen. 'Vanaf 1 januari 2016 tot en met 15 juni 2020 zijn er 41 mensen overleden onder verantwoordelijkheid van de politie. Het OM heeft in geen van deze gevallen de betrokken agenten voor de rechter gebracht. De Minister moet nieuw beleid maken waarin staat dat alle zaken waarbij mensen overlijden voor de rechter worden gebracht, zodat er publieke en onafhankelijke toetsing van het geweld kan plaatsvinden.'
De nieuwe wet is voor de organisatie een belangrijk thema. 'Met deze eisen vragen wij aandacht voor alle mensen, en in het bijzonder voor alle mensen van kleur, die niet alleen vaker te maken krijgen met politiegeweld, maar ook vaker overlijden na politiegeweld', zo betogen zij. Zij willen daarom tenslotte dat de politie en andere overheidsinstanties geen gebruik meer mogen maken van risicoprofielen. 'Deze profielen leiden tot etnisch profileren en zijn in strijd met Artikel 1 van de Grondwet.'