Werkgroep Nederlands Slavernijverleden en Doorwerking legt op 4 mei uit wat zwarte verzetshelden ons kunnen leren

Evy Poetiray, Boy Ecury en Anton de Kom, George Maduro en Leo Lashley: zwarte verzetshelden waarvan we vandaag nog heel wat kunnen leren, denkt Karin Astrid Siegmann. Met de interkerkelijke Werkgroep Nederlands Slavernijverleden en Doorwerking belegt ze daarvoor op 4 mei van 15:00 tot 17:00 uur de bijeenkomst Zwart Verzet uit de Schaduw in de Haagse Duinzichtkerk(*). Deze bijeenkomst belicht in de woorden van de werkgroep “een aspect van de bezetting van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog dat rondom Dodenherdenking en Bevrijdingsdag meestal in de schaduw blijft, namelijk dat veel mensen uit de toenmalige Nederlandse koloniën actief waren in het verzet”.

Oogarts
Siegmann praat op 4 mei over de Rotterdamse oogarts Leo Lashley: Nieuw-Nickerie, 24 maart 1903 – Amsterdam, 1 augustus 1980. In Suriname geboren en naar Nederland gekomen voor zijn artsenopleiding. Als voorzitter van de Rotterdamsche Artsenvereniging protesteerde hij tegen de oprichting van de Nazistische Artsenkamer, een organisatie die Seyss-Inquart in 1941 opzette om meer controle te hebben op de Nederlandse gezondheidszorg. Lashley was zeer gelovig en betrokken bij een Rotterdamse kerk, vertelt Siegmann. In die kerk doken ook Joodse gezinnen onder. Toen een ondergedoken vrouw moest bevallen, was hij de enige arts die haar hielp.

Bondgenoot
Lashley had in Suriname zelf ervaring met onrecht, zegt Siegmann. “En wierp zich op als bondgenoot van mensen die slachtoffer werden van ander onrecht.” Hij ondernam actie en werd een paar keer gearresteerd. “Na de oorlog werd hij in Rotterdam tegengewerkt,” weet Siegmann, “omdat men niet wilde dat een man van kleur carrière maakte of een maatschappelijke functie bekleedde.” Siegmann wil met haar verhaal benadrukken dat iemand als Lashley ook vandaag nog mensen kan inspireren “om dapper te zijn en je uit te spreken en te zeggen: ik kan iets bijdragen en dat ga ik nu doen”.

Gevolgen
Door de hernieuwde interesse voor Lashley kan er wat Siegmann betreft ook meer belangstelling komen voor het slavernijverleden en voor de gevolgen die dat verleden volgens haar nog steeds veroorzaakt. De vorm van slavernij die officieel op 1 juli 1863 eindigde is een andere dan die van wat moderne slavernij wordt genoemd. Het laatste is naar haar mening temeer niet te vergelijken omdat slaven die uit Afrika werden gehaald niet alleen hun vrijheid kwijtraakten, maar ook hun eigen naam en cultuur. “Het wegnemen van de identiteit is voor nazaten van tot slaaf gemaakten nog steeds heel pijnlijk.”

Geschiedenis
Steeds meer mensen krijgen daar belangstelling voor, constateert Siegmann. “Dat is de reden waarom we de bijeenkomst van 4 mei en andere bijeenkomsten organiseren. Het wordt sterker bij verschillende groepen in de samenleving. Bij zwarte Nederlanders die hun eigen geschiedenis onder ogen willen zien. En bij witte Nederlanders omdat slavernijverleden en kolonialisme ook een deel van hun geschiedenis is.” Die bewustwording is volgens Siegmann heel sterk bij de jonge generatie: zwart èn wit. Die ziet er naar haar mening minder een conflict of een provocatie in en maakt duidelijk dat ze discriminatie niet meer pikken. En ze ziet oudere mensen die op hun beurt het gesprek en de dialoog willen aangaan.

Bijeenkomsten
De Werkgroep Nederlands Slavernijverleden en Doorwerking organiseert sinds 2017 bijeenkomsten. De werkgroep is onderdeel van de Haagse Gemeenschap van Kerken. Leden van de werkgroep uit de katholieke kerken en de Evangelische Broedergemeenten, waar vooral mensen uit Suriname betrokken zijn, organiseerden overal in Den Haag diensten voor Keti Koti in juli, wanneer de bevrijding van slavernij wordt gevierd. Via die diensten raakte Siegmann betrokken bij de werkgroep. Na de tweede dienst klonk het dat vieren alleen niet voldoende is, maar dat mensen ook in gesprek met elkaar moeten komen. Niet één keer in het jaar maar doorlopend. “Dus sindsdien proberen we meerdere keren per jaar iets te organiseren en ook verschillende Haagse gemeenten of groepen erbij te betrekken,” zegt Siegmann.

Bezetting
Want dat is haar wel duidelijk: mensen willen aan de slag met het slavernijverleden. Ook in deze meidagen waarin het om de bezetting van Nederland gaat, het fascisme en de strijd daartegen. Siegmann noemt het belangrijk om duidelijk te maken dat voor sommige mensen uit de voormalige koloniën, juist de ervaring van slavernij of koloniale onderdrukking een reden was om tegen het fascisme en tegen de bezetting van Nederland te strijden. “Je hebt niet heel veel activisten nodig voor een regime dat onderdrukt,” zegt ze. “Alleen een meerderheid die zwijgt. Door te zwijgen zorg je er mede voor dat koloniale onderdrukking, onrecht als slavernij of racisme de macht krijgt en miljoenen slachtoffers maakt.”

(*)Zwart Verzet uit de Schaduw
Duinzichtkerk, Van Hogenhoucklaan 89, Den Haag
4 mei 2025, 15:00 tot – 17:00 uur

Bron: Eigen verslaggeving