Stadsbestuur: daklozen veroorzaken soms zoveel overlast dat een boete gerechtvaardigd is

Hoe zit dat nou met het beboeten van dakloze mensen, wilden de raadsleden Robin Smit Partij voor de Dieren), Judith Klokkenburg-Reedeker ChristenUnie/SGP), Lesley Arp (SP), Marije Mostert (D66), Fatima Faïd (Haagse Stadspartij), Janneke Holman (PvdA) en Hera Butt (GroenLinks) weten van het stadsbestuur. De gemeenteraad vroeg al eerder om verduidelijking en al vaker gaf het college aan dat dakloze mensen niet worden beboet. De praktijk leert de raadsleden het tegendeel, zeggen ze. En dat komt omdat de overlast van daklozen soms zo groot is dat ze toch een boete krijgen. Maar bovenal zeggen burgemeester en wethouders zich in te zetten “voor het bieden van meer ondersteunende maatregelen, zoals maatschappelijke opvang, begeleiding en re-integratie, zodat mensen de kans krijgen om een duurzame oplossing voor hun situatie te vinden”.

Opleggen
En dat valt niet altijd mee, constateert het stadsbestuur. “Een klein deel van de dak en thuisloze mensen accepteert geen hulp en staat niet open voor contact met zorg en handhavende organisaties. In sommige gevallen leidt dit tot overlastgevend gedrag, agressie en strafbare feiten. In deze gevallen wordt opgetreden door het opleggen van boetes. Op specifieke locaties, zoals het strand van Scheveningen, wordt in de zomerperiode om veiligheidsredenen een zerotolerancebeleid gevoerd. Dit geldt voor iedereen die daar zonder toestemming verblijft of overnacht, na een waarschuwing volgt direct handhavend optreden.”

Dwang
De raadsleden wilden ook weten hoeveel dakloze mensen uiteindelijk vanwege de dwang van boetes alsnog een hulptraject ingingen. “In 2024 zijn 60 dak- en thuisloze mensen die in de openbare ruimte zijn aangetroffen en overlast veroorzaakten in een zorgtraject opgenomen,” rekent het college voor. “Van deze 60 dak- en thuisloze mensen zijn 15 mensen aangemeld bij het dak- en thuislozenloket, en 45 mensen zijn aangemeld bij stichting BARKA.” “Wordt nagegaan in welke mate er überhaupt toegang is tot passende hulp alvorens over te gaan tot beboeten,” vroegen de raadsleden ook. “Als er geen passende hulp is, mensen op wachtlijsten staan of mensen simpelweg geen rechten hebben onder bepaalde wetgeving, worden er dan alsnog boetes uitgedeeld?” “Pas wanneer er sprake is van aanhoudende ernstige overlast en andere interventies niet werken, kan er een sanctie worden opgelegd zoals een boete, een bestuursrechtelijk gebiedsverbod of in sommige gevallen een traject tot uitzetting,” antwoordt het stadsbestuur.

Overlast
In 2024 legden de handhavers 424 boetes op aan dak- en thuisloze mensen die overlast gaven, geeft het college de raadsleden mee. In 212 gevallen ging het om alcoholgebruik in een aangewezen gebied, in 101 gevallen om het buiten slapen (met oog op gevaar voor mens, dier en natuur), in 42 gevallen om het doen van de natuurlijke behoefte op zichtbare plaatsen,  in 53 gevallen om hinderlijk bedelen en in 16 gevallen om openbare dronkenschap. In 2024 werden ook 98 gebiedsverboden opgelegd.

Levensbehoeften
Politie en BOA’s schrijven niet zomaar boetes uit, zeggen burgemeester en wethouders, maar kijken naar levensbehoeften. “Als het overnachten of het verrichten van natuurlijke behoeftes op een plek gebeurt die niet zichtbaar is voor het publiek en geen overlast veroorzaakt, zal dit in veel gevallen niet leiden tot een boete of andere sancties.” Anders is het met overlastgevend gedrag of activiteiten die de openbare orde verstoren (bijvoorbeeld hinderlijk bedelen, gebruik van drugs of alcohol in verboden gebieden). Dan wordt wel degelijk gehandhaafd. Maar: “Er wordt bij een dakloos persoon altijd geprobeerd om de situatie op een proportionele en zorgvuldige manier aan te pakken.”

Aanmaning
Wanneer een boete niet wordt betaald, kan het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) een aanmaning met een verhoging van de boete sturen, legt het college uit. “Als de boete ook na de aanmaning niet wordt betaald, kunnen er extra juridische stappen worden ondernomen, zoals het inschakelen van een deurwaarder of het in gang zetten van een gijzeling.” De boetes gaan het CJIB-systeem in en worden bij niet-betalen verhoogd. Zodra iemand een huis vindt en zich inschrijft, activeert het inningssysteem weer en wordt het proces weer opgestart. Dat is landelijk zo geregeld. Burgemeester en wethouders merken op “dat oplopende boetes en bijbehorende kosten de kans op het oplossen van dakloosheid niet bevorderen”.

Bezwaar
Er zijn hulpmiddelen en procedures waarmee dakloze mensen bezwaar kunnen aantekenen tegen boetes. Dit kan bijvoorbeeld via het CJIB of via juridische bijstand, bijvoorbeeld het Juridisch Loket, waar mensen recht hebben op ondersteuning bij het indienen van een bezwaar. Voor de meeste dakloze mensen is dat een stap te ver. “Het college gaat daarom graag in gesprek met stichtingen en organisaties die zich inzetten voor dak- en thuisloze mensen, zoals het straatconsulaat of andere hulpverleningsorganisaties, om te onderzoeken welke aanvullende ondersteuning er nodig is om deze mensen te helpen bij het proces van bezwaar maken tegen boetes.”

Bron: denhaag.raadsinformatie.nl, 24-6-2025