Kunstmuseum Den Haag staat stil bij 30 jaar Srebrenica

Het zal niemand ontgaan zijn: dit jaar is het 30 jaar geleden dat Srebrenica viel. Op 11 juli 1995 vermoorde het Bosnisch-Servische leger meer dan 8372 moslimmannen en -jongens. “Het is de grootste genocide in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog,” vinden ze bij het Kunstmuseum Den Haag. “Toch is deze gebeurtenis na dertig jaar nog altijd niet opgenomen in het Nederlandse publieke geheugen en blijft het een lacune in de nationale herdenkingscultuur.” Het museum staat er onder het motto ‘Een nieuwe invulling van herdenken’ bij stil net de tentoonstelling Cups of Memory – Building monuments through rituals. Te zien van 12 juli tot en met 16 november. 

Overlevenden
In de tentoonstelling Cups of Memory geven architect Arna Mačkić (Studio L A) en kunstenaar Aida Šehović, beiden overlevenden van de Bosnische Oorlog (1992-1995), een nieuwe invulling aan herdenken. “Daarin helpen kunst, gezamenlijke herinnering en gedeelde rituelen niet alleen om terug te blikken op het verleden, maar ook om de langdurige gevolgen ervan onder ogen te zien die tot op de dag van vandaag onze werkelijkheid beïnvloeden,” meldt het Kunstmuseum Den Haag.

Herdenkingsmonument
Het vertrekpunt is het kunstproject Što te nema (Waarom ben je niet hier?), een participatief herdenkingsmonument op stadspleinen over de hele wereld. Aida Šehović start het project op 11 juli 2006 met een openbare performance in Sarajevo. Hiervoor verzamelde een lokale vrouwenorganisatie de eerste 923 fildžani, traditionele koffiekopjes. De porseleinen kopjes werden op straat geplaatst en vervolgens werden voorbijgangers uitgenodigd ze met Bosnische koffie te vullen, om ze vervolgens onaangeroerd te laten staan. Deze herdenkingsdaad herhaalt zich jaarlijks op pleinen van steden wereldwijd: van Genève tot New York en van Istanbul tot Toronto. Inmiddels is er een fildžan voor elk van de minstens 8372 slachtoffers. De eerste 923 exemplaren zijn nu voor het eerst te zien in Nederland.

Verhalen
In Cups of Memory geven Mačkić en Šehović het tijdelijke monument opnieuw vorm, omringd door beelden en verhalen van overlevenden en nakomelingen, getuigen en andere betrokkenen. Deze verhalen komen onder andere tot leven in het project Srebrenica is Nederlandse geschiedenis dat Mačkić in 2020 maakte in samenwerking met het collectief Bosnian Girl en fotograaf Robin de Puy. Zo bieden de makers ruimte voor reflectie, hoop, en de collectieve zoektocht naar een wereld zonder genocide.

Actueel
“Precies dertig jaar na de genocide in Srebrenica creëren Mačkić en Šehović een aangrijpende en betekenisvolle tentoonstelling over een thema dat nog altijd actueel is,” zegt algemeen directeur Margriet Schavemaker van het Kunstmusuem. “Ondanks de Nederlandse rol is er tot op de dag van vandaag geen krachtige erkenning gekomen voor de slachtoffers. Juist hier in Den Haag – stad van vrede en recht en thuisbasis van het Joegoslaviëtribunaal – is het van belang stil te staan bij de geleefde ervaringen van verschillende groepen die deel uitmaken van dezelfde geschiedenis, maar daarin uiteenlopende posities innemen. In KM21 komen deze verhalen samen en vormen zo een tijdelijk monument in een stad waar de betrokken gemeenschappen nog altijd verlangen naar een permanente herdenkingsplek.”

Bron: Via persbericht van Kunstmuseum Den Haag